حیات اجتماعی اقلیت‌های دینی در دوره آل‌بویه

چکیده دولت آل ­بویه در سه حوزه جغرافیای متفاوت با تشکیلات درباری و دیوانی، فضای تساهل و تسامح، فرصتی را برای فعالیت تمام اقشار مختلف اجتماعی، از جمله سایر ادیان بزرگ الهی که تقریبا در اکثر مناطق ایران این دوره به صورت پراکنده بودند، فراهم آورد. حاکمان آل­ بویه از اقلیت‌های دینی به ویژه گروه نخبه و برگزیده حمایت کرده و از آنان با توجه به تخصص و کارایی‌شان در بخش­های مختلف سیاسی- اجتماعی، در مناصب اجرایی در دربار و دیوان استفاده کردند. به­ طوری­ که، مسیحیان بیشترشان به فعالیت­های علمی مانند کاتبی و طبابت، یهودیان به امور تجاری و صرافی، زرتشتیان در زمینه کشاورزی و دامداری و صابئیان اکثرا به حرفه­ های کارگاهی و علمی پرداختند. با وجود مشارکت اقلیت­های دینی در عرصه­ های مختلف و تلاش­ حاکمان برای حمایت و احقاق حقوق­­ آنها، در برخی مواقع، حقوق­ اقلیت­ها به شکل­های مختلف مانند غارت، مصادره اموال، ویران شدن خانه­ ها و مغازه­ های­شان، پایمال می­ گردید. در نتیجه مانند ادوار قبل و بعد، بتدریج به حاشیه رانده شده و از بسیاری امتیازات سیاسی- اجتماعی به علل مختلف محروم می­ شدند. با عنایت به آنچه گفته شد، مساله این است که، واکنش و نحوه برخورد اقلیت­های دینی در قبال تساهل و تسامح آل بویه به چه شکل بوده است؟ مقاله حاضر بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی نقش اجتماعی اقلیت­های دینی در این دوره بپردازد.